«زمزم» در لغت به «آب گوارا و شیرینی» گویند که اندکی شور باشد. چاه زمزم به نام‌های:
بئر اسماعیل، حفیره، عبدالمطلب، شفاء، سقم، عافیه، میمونه نیز شناخته می‌شود.
محل چاه:
در قسمت شرقی مسجدالحرام در فاصله 21 متری حجرالاسود موازی مقام ابراهیم است.
پیشینه چاه:
پس آنکه ابراهیم(ع) همسرش هاجر(س) و فرزندش اسماعیل(ع) را ترک کرد، تشنگی برآنها چیره شد و خداوند به وسیله جبرئیل(ع)، چاه زمزم را برای حفظ جان اسماعیل و هاجر پدید آورد، بدین صورت چاه زمزم آیتی از آیات الهی در مسجد الحرام است.
این چاه در آغاز منبع تامین آب مکه بود، سپس تا 180 چاه اطراف مکه نیز ایجاد شد.
البته عرب‌ها برای این چاه تقدس بسیار زیادی قائل بوده و هستند.
اهمیت چاه:
وجود این چاه و اهمیت آن برای مردم مکه سبب شد تا در میان قبیله قریش منصب سقایت به وجود آید و ایم منصب در صدر اسلام در دست عباس عموی پیامبر(ص) بود.
فضیلت نوشیدن آب زمزم:
عن علی(ع): «ماء زمزم خیر ماء علی وجه الارض»؛ آب زمزم بهترین آب روی زمین است (کافی، ج 6، ص 386)
همه مسلمانان به سفارش اهل بیت(ع) آب زمزم را می‌نوشند و به تبرک بودن آن باور دارند و امامان(ع) بعد از طواف، از آب زمزم استفاده می‌کردند.
در زمان سقایت بنی عباس حق خانوادگی خود می‌دانستند و قبه‌ای برروی آن ساخته بودند و پیوسته بازسازی می‌شد.
در زمان توسعه سعودی‌ها این قبه خراب شد و راه ورودی آ ن را به زیر زمین قرار گرفت و در کنار دیوار شرقی تعدادی شیر آب برای مردان و زنان اختصاص داده شد.
هم اکنون این چاه که در 21 متری مسجد الحرام است، دارای 30 متر عمق بوده و در زمان ملک خالد 12 متر آن را سنگ‌بند کردند.
دهانه چاه تا سطح مسجدالحرام یک متر و 56 ساتی متر است و 26 متر از این چاه دارای آب و چهار متر آن خشک است که دارای یک متر و 46 سانتی متر تا یک متر و 66 سانتی متر قطر است.
همچنین سه موتور که قدرت استحصال هر ثانیه 18 لیتر آب را دارد، آب را از چاه پمپ کرده و به منطقه کُدَی پمپاژ می‌کند و در آنجا در منبع بزرگی ذخیره می‌شود و بعد از تصفیه به مسجد الحرام برگردانده می‌شود.
در حال حاضر در هر ثانیه 11 لیتر آب بهره برداری می‌شود.
آب تصفیه شده توسط دستگاه‌های خنک کننده سرد می‌شود و در لوله‌های مسجد الحرام جاری می‌شود و در قمقمه‌های مخصوص نیز در دسترس مردم قرار می‌گیرد.
هر روزه تانکرهای آب زمزم جهت استفاده زائران حرم نبوی نیز به مدینه منتقل می‌شوند، البته به مسجدهای مکه مکرمه نیز آب زمزم اختصاص یافته و با تانکرهای کوچک به صورت روزانه تقسیم می‌شوند.
وضو گرفتن با آب زمزم بنا به نظر برخی از فقها جایز نیست.
با اجازه تولیت مسجدالحرام، و تایید فقها، اگر کسی نداند و با این آب وضو بگیرد وضوی او صحیح است. پیرزنان و پیرمردان که عاجز از بیرون رفتن از مسجد هستند، اجازه وضو گرفتن دارند، اما دیگران این اجازه را نداشته و وضوی آنها باطل است.
