حجر اسماعیل یکی از قدیمیترین و تاریخیترین اماکن مذهبی و مقدس مسلمانان است و در کنار کعبه معظمه قرار دارد.
در طول تاریخ بسیاری از پیامبران و اولیاء الهی در این مکان شریف دفن شدهاند.
دفنشدگان در حجر اسماعیل عبارتاند از:
١- عدهاى از پیامبران(ع). حدود 100 پیامبر خدا در این مکان دفن شدهاند.
٢- هاجر؛ مادر اسماعیل(ع): اسماعیل مادر خود را در خانه خود دفن کرد، و به خاطر شدت علاقهاى که به او داشت، قبر مادر را بگونهاى ساخت که زیر پاى طواف کنندگان واقع نگردد.
شیخ صدوق به اسنادش از ابوبکر حضرمى از امام صادق(ع) نقل کرده است: «انّ اسماعیل دفن امّه فى الحجر و جعله عالیاً، و جعل علیها حائطا لئلا یوطأ قبرها»؛ «اسماعیل مادر خود را در حجر دفن کرد، وآن را بالا آورد و بر دور آن دیوار قرار داد تا زیر پاى قرار نگیرد».
بر حسب نقل ابن سعد، اسماعیل به هنگام مرگ مادر، جوانى بیست ساله بود و مادرش در سن نود سالگى وفات یافت.
٣ - اسماعیل(ع)؛ مضجع اسماعیل(ع) در کنار بیت خدا، و در خانۀ خودش میباشد. دفن اسماعیل در حجر، مشهور و بلکه از مسلّمات تاریخ است.
شیخ کلینى بسندش از مفضل بن عمر، از امام صادق(ع) روایت کرده است: «الحجر بیت اسماعیل و فیه قبر هاجر و قبر اسماعیل»؛ حجر خانۀ اسماعیل است و در آن قبر هاجر و قبر اسماعیل قرار دارد.
اسماعیل(ع) بعد از ابراهیم(ع) و در سن یکصد و سى سالگى وفات یافت و در جوار مادرش در حجر دفن شد.
در کتاب «شفاء الغرام» از ابن اسحاق، دفن اسماعیل در حجر نقل شده است.
در «اخبار مکه» به مسألۀ حفر حجر توسط ابن زبیر به هنگام بازسازى کعبه اشاره مىکند و مىنویسد: در حین حفارى حجر، به یک سنگ سبز برمىخورند، هیچ یک از قریش نمىدانند که آن چیست، عبدالله بن صفوان به ابن زبیر مىگوید: این قبر اسماعیل است، مواظب باش که این سنگ را از جاى خود حرکت ندهى، و ابن زبیر چنان کرد.
۴ - دختران اسماعیل: تنى چند از دختران اسماعیل(ع) از جمله کسانى هستند که در حجر اسماعیل به خاک سپرده شدهاند.
شیخ کلینى از امام صادق(ع) روایت کرده است: «فدفن فى الحجر ممّا یلى الرکن الثالث عذارى بنات اسماعیل»؛ «در حجر، نزدیک رکن سوم (غربى) تنى چند از دختران اسماعیل دفن شدهاند.»